1928–1929

Baszta

1928–1929

Baszta, zwana Willą „Odyniec”, została wzniesiona w latach 1928–1929, jako rezydencja własna, przez uznanego krakowskiego architekta Adolfa Szyszko - Bohusza (zwanego Panem na Wawelu) na parceli, którą kupił w 1916 roku od zakonu Kamedułów. Było to około 9 hektarów zalesionego wapiennego wzgórza, położonego 70 metrów n.p.m, zaledwie 6 km od krakowskiego rynku.

Forma budynku nawiązuje do odkrycia jakiego dokonał Adolf Szyszko – Bohusz. Podczas prac na Zamku Królewskim na Wawelu dokonał najważniejszego odkrycia archeologicznego tzn. odkrył pozostałości przedromańskiej Rotundy Najświętszej Marii Panny, noszącej od XIV wieku także wezwanie św. Feliksa i Adaukta.

Zbudowana z wapiennych ciosów, na Skale Przegorzalskiej, na południowo-zachodnim skraju Lasu Wolskiego, w Paśmie Sowińca, Willa dominuje nad doliną Wisły. Z tarasu, który znajduje się po zachodniej stronie budynku, roztacza się panorama doliny rzeki, wzgórz Pogórza Wielickiego a gdy dopisuje pogoda można zobaczyć Tatry.

Nad portalem Willi znajdują się dwa manierystyczne kartusze herbowe. Po lewej stronie znajduje się herb rodowy Adolfa Szyszko - Bohusza „Odyniec” -stąd jedna z nazw Willi (przedstawia srebrną przełamaną strzałę na niebieskim tle), a po prawej herb „Korab” (złoty okręt na czerwonym tle) żony architekta, Stefanii z Rzepko- Łaskich. Przy rezydencji, ciekawym elementem był wzniesiony na północ basen, którego ruiny można oglądać do dzisiaj. Dodatkowo dom ozdabiały rzeźby, zniszczone później przez Niemców.

początek lat 40-tych XX wieku

Zamek w Przegorzałach

początek lat 40-tych XX wieku

Budynek zamku został zbudowany przez Niemców na początku lat 40-tych XX wieku, jako rezydencja Schloss Wartenberg. Zamek położony jest na planie wydłużonego prostokąta wygiętego w kierunku doliny Wisły. Jest to gmach trzykondygnacyjny, przykryty dachem dwuspadowym, flankowanym, z symetrycznie umieszczonymi ryzalitami. Monumentalny charakter obiektu podkreślają rozległe tarasy od strony południowej, wyeksponowane w kierunku Wisły. Elewacje są bogate w detal architektoniczny, fragmenty elewacji obłożono płytami piaskowca. Obramienia drzwi i okien oraz tralki tarasu górnego wykonane są również z tego samego kamienia. Budynek połączony jest przewiązką z zabytkową Willą „Odyniec” wpisaną do rejestru zabytków.



Wybudowany w czasie II wojny światowej, jest jednym z niewielu dzieł architektury III Rzeszy w Krakowie, być może "najczystszy" i najlepiej zachowany przykład architektury III Rzeszy w Krakowie. Inicjatorem budowy obiektu był baron Otto von Wächter, który podczas okupacji został starostą dystryktu krakowskiego.

Jako staroście przysługiwała mu rezydencja miejska (na którą wybrał Pałac pod Baranami) i letnia, na którą upatrzył sobie Willę „Odyniec”. Szyszko-Bohuszowi, jako właścicielowi Willi, złożono propozycję dzierżawy lub zamiany na inne grunty. Ten jednak nie wyraził zgody i 19 grudnia 1940 roku został aresztowany pod sfabrykowanym pretekstem, a Willę w tym czasie zarekwirowano.


Prawdopodobnie w połowie 1941 roku rozpoczęto pracę nad projektem obecnego zamku, który datowany jest na 1 października 1941 roku. Budowla nazywana była Schloss Wartenberg (z niem. Schloss – zamek, Wartenberg – góra-strażnica, obserwatorium). Niemcy wykorzystali materiał z rozbiórki klasztoru Karmelitów bosych w Nowym Wiśniczu przy budowach rezydencji gubernatora w Przegorzałach i Krzeszowicach. Wszystko wskazuje na to, że Wächter nie zamierzał być uczciwy nawet wobec III Rzeszy i swoją rezydencję urządzał z przepychem pod pretekstem budowy sanatorium.

Planowano nawet połączenie zamku z położoną około 100 metrów poniżej drogą przy pomocy kolei linowej, jednak plany te przerwała Armia Czerwona, 18 stycznia 1945 roku Kraków został wyzwolony spod kontroli niemieckiej, a niedoszły hotel przemianowany został na szpital. W 1952 cały kompleks zajął Instytut Badawczy Leśnictwa podlegający Ministerstwu Leśnictwa.

Chcesz odkryć klimat tego miejsca
i poczuć jego historię?

Zorganizuj swoje wydarzenie w Zamku w Przegorzałach. Czekamy na Ciebie.

Zinar Castle

Jodłowa 13
30-251 Kraków